Η γνωστική ανάπτυξη του παιδιού μεταξύ 2 και 6 ετών.

Πώς να βοηθήσετε τα μικρά να αναπτύξουν την ανάγνωση, τη γραφή και τη λογική σκέψη.

Ο προφορικός λόγος είναι έμφυτος στον άνθρωπο. Αυτό αποδεικνύεται, για παράδειγμα, από τη φάση της βαβούρας, που είναι η ενστικτώδης τάση του μωρού να μιλήσει. Από την άλλη, η εκμάθηση ανάγνωσης και γραφής δεν είναι έμφυτη. Ας δούμε πώς συμβαίνει και πώς είναι δυνατόν να ενισχυθεί η γνωστική ανάπτυξη στα παιδιά.

Πώς συμβαίνει η εκμάθηση στα παιδιά

Στα μικρά παιδιά η εκμάθηση δεν μπορεί να είναι μόνο θεωρητικού-γνωστικού τύπου. Η γνώση περνά μέσα από την εμπειρία, το σώμα, την κίνηση. Σήμερα η νευροεπιστήμη επιβεβαιώνει τη σχέση κίνησης και εκμάθησης. Στη βάση βρίσκεται η ιδέα ότι οι γνωστικές διεργασίες εξαρτώνται, αντικατοπτρίζονται ή επηρεάζονται από τα συστήματα ελέγχου του σώματος. Στην περίπτωση της ανάγνωσης και της γραφής, ο «εγκέφαλος εν δράση» μπορεί λοιπόν, με μιμητικές χειρονομίες που αφορούν ολόκληρο το σώμα, πρώτα να εσωτερικεύσει, μετά να αναγνωρίσει και τελικά να μάθει να ανιχνεύει το σχήμα των γραμμάτων του αλφαβήτου.

Πώς να βοηθήσετε ένα παιδί να διαβάσει

Με βάση αυτά τα επιστημονικά στοιχεία, για να βοηθήσουμε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να εξοικειωθούν με την ανάγνωση και τη γραφή, είναι δυνατό να τους προσφέρουμε παιχνίδια που ευνοούν την εμπειρία, τη χρήση του σώματος και την κίνηση. Για παράδειγμα, δραστηριότητες όπου τα γράμματα έχουν τρισδιάστατα σχήματα που είναι εύκολα αναγνωρίσιμα και διακριτά μεταξύ τους, έτσι ώστε το παιδί να τα αναγνωρίζει με το άγγιγμα και έτσι να του είναι πιο εύκολο στη συνέχεια να συσχετίσει τον σωστό ήχο με το αντίστοιχο σχήμα. Αντίστοιχα παιχνίδια που μέσα από μιμητικές χειρονομίες εμπλέκουν όλο το σώμα, για να εξοικειωθούν με τα σχήματα των γραμμάτων ώστε να τα μάθουν και να τα θυμούνται με απλό τρόπο.

Παιχνίδια για να μάθει να γράφει μεταξύ 3 και 5 ετών

Η διαδικασία εκμάθησης γραφής είναι σίγουρα μεγαλύτερη και πιο περίπλοκη από αυτή της ανάγνωσης και απαιτεί ώριμες κινητικές δεξιότητες. Από την ηλικία των τριών ετών, τα παιδιά προσπαθούν να μιμηθούν τη γραφή των μεγαλύτερων: σε αυτή τη φάση η σύνθεση των λέξεων γίνεται χρησιμοποιώντας μεμονωμένα γράμματα ή ομάδες γραμμάτων. Μόλις το παιδί μπορέσει να αναγνωρίσει το σχήμα των γραμμάτων και επομένως να τα ταιριάξει σωστά, θα μπορέσει να σχηματίσει και τις πρώτες λέξεις. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, μεταξύ 3 και 5 ετών, είναι σημαντικό να προσφέρετε τα σωστά ερεθίσματα μέσω δραστηριοτήτων που του επιτρέπει να αναπτύξει δεξιότητες γραφής και να προετοιμάσει το σώμα του  ώστε να εκτελέσει ασκήσεις που ευνοούν τις δεξιότητες της γραφικής κίνησης και το συντονισμό ματιού-χεριού.

Μπορούμε να ενισχύσουμε αυτό το μονοπάτι, σεβόμενοι πάντα το δικό τους χρόνο, προσφέροντας διασκεδαστικές δραστηριότητες κινητικών δεξιοτήτων, όπως εκπαιδευτικά παιχνίδια για παιδιά που τα καλούν να μιμηθούν το σχήμα των γραμμάτων με το σώμα τους ώστε να τα κατανοήσουν καλύτερα. Στη συνέχεια, μπορείτε να προχωρήσετε στη σύνθεση λέξεων και στην πραγματική γραφή, χρησιμοποιώντας τρισδιάστατα γράμματα, τα οποία, χάρη στη χρήση της αφής, είναι πιο εύκολο να αναγνωριστούν και να απομνημονευθούν και στη συνέχεια να αναπαραχθούν.

Ο ρόλος της λογικής στη μάθηση

Τα παιδιά μαθαίνουν αυθόρμητα μέσα από τη λογική. Άκουγαν τη λέξη «μήλο» να προφέρεται κάθε φορά που δείχναμε το φρούτο και συμπέραναν ότι αυτό ήταν το όνομά του. Ο σκοπός των λογικών δραστηριοτήτων είναι να τονώσουν μια μορφή μάθησης που αναπτύσσεται μέσω:

• Ανάλυσης των διαθέσιμων επιλογών
• Αναζήτησης για συσχετισμό μεταξύ των δυνατοτήτων
• Επεξεργασίας συλλογισμού που οδηγεί στην επιλογή της λύσης.

Για παράδειγμα, μπορεί να παίξει τοποθετώντας τα μεγέθη: από το μεγαλύτερο στο μικρότερο και αντίστροφα.

Κωδικοποίηση και ανάπτυξη λογικής σκέψης

Η κωδικοποίηση, ειδικά σχεδιασμένη για παιδιά, βασίζεται στην έννοια της «εκμάθησης μέσω της πράξης»: μέσα από ειδικά παιχνίδια, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν μια ροή λογικής-δημιουργικής σκέψης που τους επιτρέπει να αναλύσουν ένα πρόβλημα χωρισμένο σε διαφορετικά μέρη, να το αντιμετωπίσουν πιο απλά, ένα κομμάτι τη φορά, μέχρι να φτάσουν σε μια γενική λύση. Μόλις λυθεί και κατανοηθεί το «πώς να το κάνουμε», τα παιδιά θα έχουν φτάσει στο στόχο τους.

Παίζοντας με την κωδικοποίηση, καταλαβαίνει πώς να χρησιμοποιήσει τη λογική και σε αυτό μπορούν να βοηθήσουν τα επιτραπέζια παιχνίδια.